عبارت RoHS به صورت خلاصه مخفف Restriction of Hazardous Substances و به معنای محدودیت در استفاده از مواد خطرناک است. اما اگر بخاهیم تخصصی تر به آن نگاه کنیم، به معنی محدودیت استفاده از مواد خاص خطرناک در تجهیزات اکتریکی و مکانیکی است. در واقع این عبارت درمورد قانونی است که در اروپا وضع شده و بر اساس توافقات، وجود 6 ماده خطرناک برای سلامتی انسان و طبیعت را در محصولات الکترونیکی و خصوصاً قطعات کامپیوتری منع کرده است. این 6 عنصر عبارتند از: کادمیوم، جیوه، کرومیوم، PBB ، BDE و سرب.
همکاری WEEE که مسئول از بین بردن یا بازیافت زبالههای الکتریکی و تجهیزات الکترونیکی است در شناسایی مواد خطرناک و درصدی که میتوان به عنوان محدودهی مجاز در نظر گرفت، بسیار مهم به شمار می رود. محصولات جدید الکترونیکی و الکتریکی نباید حاوی درصدی بالایی از این مواد خطرناک باشند.
اما چرا جود ماده سرب در محصولات الکترونیکی خطرناک است؟
آنچه که همه ما می دانیم دشواری بازیافت محصولات الکترونیکی است. اکثر این تجهیزات الکترونیکی پس از مدتی به پایان عمر مفید خود می رسند و مواد زاید آنها در سراسر زمین وجود خواهد داشت. آنگاه آب موجود در باران اسیدی، سرب بکاررفته در قطعات را در خود حل کرده و سپس این آب جاری شده و مستقیماً به منابع زیر زمینی راه می یابد. به عبارتی بهتر می توان گفت به منابع آب آشامیدنی مردم روی زمین راه یافته است!
عنصر سرب تأثیرات بسیار خطرناکی بر سیستم ارگانیک بدن بخصوص سیستم عصبی مرکزی خواهد داشت و به راحتی می تواند هر ارگانی از بدن را تحت تأثیر مخرب خود قرار دهد. دو سیستم که بیشترین آسیب را میبینند، سیستم تولید مثل و “کلیه” هستند.
نکته مهم اینجاست که تفاوتی بین خوردن سرب و یا بوییدن آن وجود ندارد و در هر دو حالت تأثیر مشابهی خواهد داشت. گاهی نیز در درجات بالاتر سرب ممکن است زمان عکس العمل در بدن را افزایش دهد، ضعف در انگشتان را ایجاد کند و یا ضعف در مچ دست و قوزک پا را سبب گردد. تأثیر مخرب آن بر روی حافظه نیز یکی دیگر از عوارض این ماده خطرناک است.
اما جالب اینجاست که با وجود این همه خطر و نیز وجود قانون Lead Free و RoHS Compliant در صنعت الکترونیک، مقدار کمی سرب در ساخت محصولات و تولیدات الکتریکی و الکترونیکی بکار می رود. تنها چهل و نه صدم درصد از تمام سرب تولیدی در قلع و تنها 2% از تمام سرب تولیدی در صنعت الکتروالکترونیک بکار گرفته می شود. اما جالب تر اینکه تولیدکنندگان باتری 80% درصد سرب تولیدی را مورد استفاده قرار می دهند.
معمولاً RoHS را به صورت /ˈrɒs/ (رُس) و حتی (رُش) /ˈrɒʃ/, تلفظ میکنند. لوگوی آن از آغاز تا به امروز تغییرات زیادی داشته و شکلهای ساده و پیچیدهای به خود گرفته است. اما چیزی که اهمیت دارد، جلوگیری از ایجاد خطرات این مواد میباشد.